Quí độc giả thân mến!

PISA là chữ viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Programme for International Student Assessment - Chương trình đánh giá học sinh quốc tế" do Hiệp hội các nước phát triển (OECD) khởi xướng và chỉ đạo, nhằm tìm kiếm các chỉ số đánh giá tính hiệu quả - chất lượng của hệ thống giáo dục của mỗi nước tham gia, qua đó rút ra các bài học về chính sách đối với giáo dục phổ thông. PISA được thực hiện theo chu kì 3 năm một lần (bắt đầu từ năm 2000). Đối tượng đánh giá là học sinh trong độ tuổi 15, độ tuổi kết thúc giai đoạn giáo dục bắt buộc ở hầu hết các quốc gia (15 năm 3 tháng đến 16 năm 2 tháng – độ tuổi PISA). PISA hướng vào các trọng tâm về chính sách, được thiết kế và áp dụng các phương pháp khoa học cần thiết để giúp chính phủ các nước tham gia rút ra các bài học về chính sách đối với giáo dục phổ thông.

PISA tập trung vào đánh giá 3 mảng năng lực chính: Năng lực toán học phổ thông (Mathematical literacy); Năng lực đọc hiểu phổ thông (Reading literacy); Năng lực khoa học phổ thông (Science literacy). Trong đó, năng lực khoa học phổ thông, là năng lực của một cá nhân biết sử dụng kiến thức khoa học để giải đáp các vấn đề thuộc thế giới tự nhiên thông qua hoạt động của con người nhằm phục vụ cuộc sống và phát triển thế giới tự nhiên một cách bền vững. Cụ thể là: Có kiến thức khoa học và sử dụng kiến thức để xác định các câu hỏi, chiếm lĩnh kiến thức mới, giải thích hiện tượng khoa học và rút ra kết luận trên cơ sở chứng cứ về các vấn đề liên quan đến khoa học; Hiểu những đặc tính của khoa học như một dạng tri thức của loài người và một hoạt động tìm tòi khám phá của con người; Nhận thức được vai trò của khoa học và công nghệ đối với việc hình thành môi trường văn hóa, tinh thần, vật chất; Sẵn sàng tham gia như một công dân tích cực, vận dụng hiểu biết khoa học vào giải quyết các vấn đề liên quan tới cuộc sống.

Qua nhiều năm phân tích các dạng bài tập mẫu của PISA, chúng tôi nhận thấy, có thể mở rộng loại bài tập này cho đối tượng học sinh THPT ở Việt Nam, đặc biệt hữu ích trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang chuyển từ dạy học theo tiếp cận nội dung sang dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh. Những ưu điểm của bài tập PISA hoàn toàn đáp ứng yêu cầu đó.

Vì vậy, chúng tôi biên soạn cuốn “Bài tập đánh giá năng lực khoa học tự nhiên theo tiếp cận PISA" với gần 400 bài tập (unit) và khoảng 2000 Câu (item) liên quan tới các lĩnh vực khoa học phổ thông (Hóa học, Vật lí, Sinh học, Môi trường, ...) dành cho đối tượng học sinh phổ thông tham gia các kì thi khoa học quốc tế như PISA, SAT II, ... và kì thi đánh giá năng lực học sinh THPT ở Việt Nam. Các bài tập được thiết kế theo định dạng của PISA, mỗi bài tập là một chủ đề khoa học liên quan đến cuộc sống và thế giới tự nhiên, được mô tả một cách hấp dẫn bằng lời dẫn và hình ảnh minh họa. Các Câu trong mỗi bài tập được thiết kế đa dạng (Multiple choice; Yes No; True - False complex; Short response question; Close constructed response question; Open constructed response question) và gắn cách giải quyết vấn đề của học sinh trong bối cảnh thực của cuộc sống, làm cho năng lực vận dụng kiến thức của học sinh phát triển rõ rệt. Sau mỗi bài tập là hướng dẫn đánh giá chi tiết các Câu theo tiếp cận PISA.

Tài liệu này còn giúp cho giáo viên có thêm tư liệu để thiết kế các bài dạy học tích hợp khoa học tự nhiên theo chương trình giáo dục phổ thông đổi mới sắp tới. Ngoài ra, nó còn là tài liệu tham khảo bổ ích cho bất cứ ai quan tâm đến lĩnh vực khoa học phổ thông và những ứng dụng của chúng.

Các tác giả nhận thức rõ, đây là cuốn sách bài tập khoa học phổ thông biên soạn lần đầu ở Việt Nam theo cách tiếp cận quốc tế, nên chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi rất mong và chân thành cảm ơn sự góp ý xây dựng từ phía độc giả, để lần tái bản sau, cuốn sách sẽ trọn vẹn hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

CÁC TÁC GIẢ