Cuốn Hướng dẫn dạy học môn Tiếng Việt theo Chương trình giáo dục phổ thông mới được biên soạn với hai mục đích sau: Thứ nhất, giúp giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục tiểu học có những hiểu biết chắc chắn về nội dung Chương trình môn Ngữ văn (Tên gọi ở cấp tiểu học là Tiếng Việt) vừa được công bố, chuẩn bị tốt cho việc triển khai chương trình sách giáo khoa mới. Thứ hai, giúp giáo viên tiểu học biết vận dụng định hướng của chương trình mới vào dạy học theo chương trình hiện hành một cách có hiệu quả, để đạt được hai mục đích này, tài liệu được biên soạn theo cấu trúc nội dung sau:

Phần thứ nhất giới thiệu một số hiểu biết chung về chương trình giáo dục phổ thông mới

Phần thứ hai tập trung giới thiệu và phân tích Chương trình môn Ngữ văn (Tên gọi ở cấp tiểu học là Tiếng Việt), gồm: Đặc điểm môn học, Quan điểm xây dựng chương trình. Mục tiêu chương trình, Yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực, nội dung giáo dục, Phương pháp dạy học, Đánh giá kết quả. Ở mỗi phương diện, chúng tôi tập trung giới thiệu các vấn đề cơ bản gồm: Căn cứ xác định nội dung; nội dung chính thức; những điểm kế thừa và đổi mới của môn học so với chương trình hiện hành cũng như việc tiếp thu kinh nghiệm quốc tế.

Riêng với phần phương pháp dạy học và đánh giá, tài liệu cố gắng thiết kế một số giáo án như là đề cương bài giảng và đề kiểm tra theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới để giáo viên tham khảo. Cần lưu ý, đây không phải là giáo án mẫu mà chỉ là những ví dụ minh họa về cách dạy học và cách đánh giá theo yêu cầu mới. Trọng tâm của yêu cầu về phương pháp là giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực, khắc phục cách dạy học “nhồi nhét” kiến thức bằng cách tổ chức các hoạt động học tập, thông qua đó giúp học sinh hình thành kiến thức, rèn luyện kĩ năng để phát triển năng lực. Hình thành và cách trình bày giáo án là linh hoạt, không bắt buộc phải theo mẫu có sẵn. Các đề kiểm tra ở đây cũng theo tinh thần vừa nêu, tập trung đánh giá năng lực, khắc phục cách đánh giá theo nội dung.

Chương trình môn Ngữ văn (Tên gọi ở cấp tiểu học là Tiếng Việt) mới kế thừa khá nhiều chương trình hiện hành, từ nội dung giáo dục đến phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục. Việc đổi mới dạy học và đánh giá theo yêu cầu phát triển năng lực đã được các trường triển khai thực hiện mấy năm gần đây. Vì thế, những nội dung này rất gần gũi với giáo viên, cán bộ quản lí giáo dục, đồng thời giáo viên, cán bộ quản lí giáo dục cũng cần tránh nhận thức đổi mới là phải khác trước hoàn toàn.

Nội dung cuốn sách được phân công biên soạn như sau:

• Phần thứ nhất: GS.TS. Nguyễn Minh Thuyết biên soạn
• Phần thứ hai: PGS.TS. Đỗ Ngọc Thống chủ biên và biên soạn các phần chung (từ mục I đến mục IV); PGS.TS Đỗ Xuân Thảo và ThS Phan Thị Hồ Điệp biên soạn phần nội dung, phương pháp và đánh giá (từ mục V đến mục VII).